Các dạng bài tập ancol và phương pháp giải bài tập – Trường THPT Thành Phố Sóc Trăng

Các dạng bài tập ancol và chiêu thức giải bài tập

Như các em đã biết, ancol là những hợp chất hữu cơ mà trong phân tử có chứa nhóm -OH liên kết với nguyên tử C no (C sp3) của gốc hiđrocacbon. Những lý thuyết về ancol chúng ta đã được tìm hiểu trước đó, bây giờ chúng ta sẽ tìm hiểu xem liệu là trong phân tử có chứa nhóm -OH như vậy, thì sẽ có các dạng bài tập ancol này nhé!

Nội dung chính

• Các dạng bài tập ancol
• Phương pháp giải bài tập
  • Dạng 1: Viết đồng phân gọi tên ancol
  • Dạng 2: Xác định CTPT của ancol
  • Dạng 3: Ancol tách nước tạo Anken
  • Dạng 4: Ancol tách nước trong điều kiện thích hợp
  • Dạng 5: Ancol tách nước tạo Este
  • Dạng 6: Phản ứng oxi hóa không hoàn toàn của ancol
  • Dạng 7: Phản ứng oxi hóa hoàn toàn (phản ứng cháy)

Các dạng bài tập ancol

Dạng 1 : Viết đồng phân gọi tên ancol
Bạn đang xem : Các dạng bài tập ancol và giải pháp giải bài tập
Dạng 2 : Xác định CTPT của ancol
Dạng 3 : Ancol tách nước tạo Anken
Dạng 4 : Ancol tách nước trong điều kiện kèm theo thích hợp
Dạng 5 : Ancol tách nước tạo Este
Dạng 6 : Phản ứng oxi hóa không trọn vẹn của ancol
Dạng 7 : Phản ứng oxi hóa trọn vẹn ( phản ứng cháy )

Phương pháp giải bài tập

Dạng 1: Viết đồng phân gọi tên ancol

– Có 2 cách gọi tên ancol
+ Tên gốc – chức : “ Ancol ” + tên gốc hidrocacbon + “ ic ”
Ví dụ: CH3CH2OH là ancol etylic
+ Tên sửa chữa thay thế : Tên hidrocacbon + số chỉ vị trí nhóm OH + “ ol ”
Ví dụ: CH3CH2OH là etanol
– Các ancol có tên gọi thường thì phổ cập nhất là :
CH2OH-CH2OH: Etilen glicol
CH2OH-CHOH-CH2OH: Glixerol hoặc glixerin

Chú ý:

(CH3)2CH2– là gốc isopropyl
CH2=CH-CH2– là gốc anlyl
C6H5CH2– là gốc bezyl

Ví dụ: Gọi tên các ancol sau theo tên thông thường: C6H5CH2OH, CH2=CH-CH2OH, CH3CH2CH2OH
Trả lời :
C6H5CH2OH : Ancol benzylic
CH2 = CH-CH2OH : Ancol anlylic
CH3CH2CH2OH : Ancol propylic

Dạng 2: Xác định CTPT của ancol

– Từ công thức đơn thuần hoặc công thức thực nghiệm, ta suy luận dựa vào công thức tổng quát của ancol ( no đơn chức, không no đơn chức, đa chức … )
– Trong CTTQ : CxHyOz
Ta có : y = 2 x + 2 và y luôn chẵn .
– Trong ancol đa chức thì số nhóm OH > 1
Ví dụ 1: Cho Na phản ứng hoàn toàn với 18,8 gam hỗn hợp hai ancol kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng của ancol etylic, thu được 5,6 lít khí H2( ở đktc). Xác định CTPT của hai ancol?
Lời giải :

Ví dụ 2: Cho 15,6 gam hỗn hợp hai ancol đơn chức, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng tác dụng hết với 9,2 gam Na, thu được 24,5 gam chất rắn. Xác định CTPT của hai ancol?
Lời giải :

Dạng 3: Ancol tách nước tạo Anken

+ Ancol tách nước tạo 1 anken duy nhất thì ancol đó là ancol no đơn chức, bậc 1
+ Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng có : mancol = manken + mnước
+ nancol = nanken = nnước
+ Hỗn hợp X gồm 2 ancol tách nước thu được hỗn hợp Y gồm các olefin thì lượng CO2 thu được khi đốt cháy X bằng khi đốt cháy Y
Ví dụ 1: Tách nước hoàn toàn từ hỗn hợp X gồm 2 ancol A, B ta được hỗn hợp Y gồm các olefin. Nếu đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp X thì thu được 1,76 g CO2. Khi đốt cháy hoàn toàn Y thì tổng khối lượng nước và CO2 tạo ra là?

Lời giải
Áp dụng định luật bảo toàn nguyên tố cacbon ta có
Lượng CO2 thu được khi đốt cháy Y bằng khi đốt cháy X = = 0,04 mol
Mà Y là hỗn hợp các olefin nên số mol H2O = số mol CO2 = 0,04 mol
Vậy tổng khối lượng CO2 và H2O thu được là : 0,04. 18 + 1,76 = 2,48 g
Ví dụ 2: Khi thực hiện phản ứng tách nước đối với ancol X, chỉ thu được 1 anken duy nhất. Oxi hoá hoàn toàn một lượng chất X thu được 5,6 lít CO2 (đktc) và 5,4 gam H2O. Có bao nhiêu công thức cấu tạo phù hợp với X?

Lời giải
X bị tách nước tạo 1 anken X là ancol no, đơn chức và chỉ có 1 hướng tách
Công thức phân tử của X là CnH2n + 1OH ;
Có nancol = nHO – nCO = 0,05 mol
Và n = 5. Nên công thức phân tử của X là C5H11OH
Công thức cấu trúc của X là
CH3 – CH2 – CH2 – CH2 – CH2OH
CH3 – CH ( CH3 ) – CH2 – CH2OH
CH3 – CH2 – CH ( CH3 ) – CH2OH

Dạng 4: Ancol tách nước trong điều kiện thích hợp

Phương pháp giải nhanh

Ancol X tách nước trong điều kiện kèm theo thích hợp tạo mẫu sản phẩm hữu cơ Y thì
+ Nếu tỉ khối của Y so với X nhỏ hơn 1 thì Y là anken và dY / X = 14 / ( 14 n + 18 )
+ Nếu tỉ khối của Y so với X lớn hơn 1 thì Y là ete và dY / X = ( 2R + 16 ) / ( R + 17 )
Ví dụ: Đun nóng một ancol đơn chức X với dung dịch H2SO4 đặc trong điều kiện
thích hợp sinh ra chất hữu cơ Y, tỉ khối của X so với Y là 1,6428. Công thức phân
tử của Y là

Lời giải
Vì dX / Y = 1,6428 nên dY / X = 1/1, 6428 < 1 Suy ra : Y là anken
dY / X = 14 n / ( 14 n + 18 ) = 1/1, 6428 => n = 2
Vậy công thức phân tử của X là C2H6O

Dạng 5: Ancol tách nước tạo Este

+ Hỗn hợp 2 ancol tách nước tạo 3 ete, 3 ancol tách nước tạo 6 ete
+ vận dụng định luật bảo toàn khối lượng có : mancol = manken + mnước
+ nete = nnước = nancol
+ Các ete có số mol bằng nhau thì các ancol cũng có số mol bằng nhau
+ Tổng số nguyên tử cacbon trong ancol bằng số nguyên tử trong ete
Ví dụ 1: Đun nóng hỗn hợp gồm 2 ancol đơn chức, mạch hở, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng với H2SO4 đặc ở 140oC. Sau khi các phản ứng kết thúc, thu được 6 gam hỗn hợp 3 ete và 1,8 gam nước. Công thức phân tử của 2 ancol trên là?
Lời giải
Ta có nancol = 2 nnước = 2. = 0,2 mol
vận dụng định luật bảo toàn khối lượng có : mancol = mete + mnước = 6 + 1,8 = 7,8 gam
Gọi công thức chung của 2 ancol OH. Suy ra = = 39 = 39 – 17 = 22
Mà 2 ancol là đồng đẳng liên tục nên 2 ancol phải là CH3OH và C2H5OH
Ví dụ 2:Cho V lít (đktc) hỗn hợp khí gồm 2 olefin liên tiếp nhau trong dãy đồng đẳng hợp nước (xúc tác H2SO4 đặc), thu được 12,9 gam hỗn hợp A gồm 3 ancol. Đun nóng hỗn hợp A trong H2SO4 đặc ở 140oC thu được 10,65 gam hỗn hợp B gồm 6 ete khan. Công thức phân tử của 2 anken là?
Lời giải
Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có
mnước = mancol – mete = 12,9 – 10,65 = 2,25 gam ; nnước = = 0,125 mol
Ta có nancol = 2 nnước = 2. 0,125 = 0,25 mol. Gọi công thức chung của 2 ancol là OH
Suy ra = = 51,6 = 51,6 – 17 = 34,6. Mà 2 anken là đồng đẳng liên tục nên 3 ancol có 2 ancol là đồng phân của nhau và cũng là các ancol đồng đẳng liên tục. Nên 3 ancol là C2H5OH và C3H7OH 2 anken là C2H4 và C3H6 .

Dạng 6: Phản ứng oxi hóa không hoàn toàn của ancol

Khi đun nóng với CuO thì :
– Ancol bậc I bị oxi hóa thành anđehit .
– Ancol bậc II bị oxi hóa thành xeton .
– Ancol bậc III không bị oxi hóa .
Với ancol no, đơn chức mạch hở ta hoàn toàn có thể viết dưới dạng :
CnH2n + 2O + CuO → CnH2nO + Cu + H2O
Ví dụ 1: Cho m gam ancol no, đơn chức mạch hở X đi qua bình đựng CuO dư, nóng. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, thấy có 1,6 gam CuO đã phản ứng. Hỗn hợp hơi Y sau phản ứng có tỷ khối  so với H2 là 15,5. Xác định CTPT của X?
Lời giải

Ví dụ 2: Cho m gam một ancol no, đơn chức X qua bình CuO dư đun nóng. Sau khi phản ứng hoàn toàn, khối lượng chất rắn trong bình giảm 0,32 gam. Hỗn hợp hơi thu được có tỉ khối với hiđro là 15,5. Giá trị của m là
Lời giải
Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng và nguyên tố ta có
nancol = nanđehit = = = 0,02 mol
Ta có sơ đồ : R – CH2OH + CuO → R – CHO + Cu + H2O
0,02 mol 0,02 mol 0,02 mol
Ta có : M = 15,5 x 2 = 31
Suy ra R = 15 nên ancol X là CH3OH
Vậy khối lượng ancol X là : m = 0,02. 32 = 0,64 gam .

Dạng 7: Phản ứng oxi hóa hoàn toàn (phản ứng cháy)

Phản ứng đốt cháy ancol :

Ví dụ 1: Đốt cháy hoàn toàn ancol X thu được hỗn hợp V lít(đktc) CO2 và 1,08 gam H2O. Dẫn toàn bộ lượng CO2 này vào 2 lít dung dịch NaOH 0,1M thu được dung dịch NaOH có nồng độ là 0,05M. Xác định công thức dãy đồng đẳng X, biết X là ancol đơn chức.
Lời giải

THPT Sóc Trăng books vừa giới thiệu 7 dạng bài tập ancol cơ bản thường gặp và phương pháp tổng quát giải quyết các bài toán cùng với một số ví dụ. Để học tốt hơn cho môn học này các em nên luyện tập thêm nhiều dạng bài khác theo những phương pháp khác nhau, để tìm ra phương pháp hiệu quả và nhanh nhất. Chúc các em học tốt!
Đăng bởi : trung học phổ thông Sóc Trăng
Chuyên mục: Giáo dục

Bản quyền bài viết thuộc trường trung học phổ thông thành Phố Sóc Trăng. Mọi hành vi sao chép đều là gian lận !
Nguồn san sẻ : Trường trung học phổ thông Sóc Trăng ( thptsoctrang.edu.vn )

Source: https://vietsofa.vn
Category : Góc học tập